Teatr im. J. Kochanowskiego – Radom

Tradycje teatralne Radomia sięgają XVIII wieku. W latach 1718-1726 przy Kolegium Pijarów działał teatr amatorski. Teatr zawodowy najprawdopodobniej dawał przedstawienia w austerii, mieszczącej się przy ul. Lubelskiej (dziś Żeromskiego 2). Pierwsze udokumentowane informacje dotyczą budynku teatralnego: w 1809 r. prefekt radomski otworzył teatr publiczny w kościele pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, znajdującym się przy ul. Nowospacerowej (obecnie Reja 7).

Historia teatru w Radomiu w XIX w. jest historią teatru prowincjonalnego, historią trup objeżdżających wiele miast. Radom leżał na trasie wędrówek towarzystw teatralnych poruszających się z Krakowa do Lublina, Kalisza, Płocka, Łodzi, z Warszawy i Łodzi do Kielc. Dzięki temu życie teatralne tutaj było intensywne. Niekiedy przedstawienia grane były przez pełny sezon.

Na początku XX w. ruch teatrów wędrownych osłabł. Ożywienie życia teatralnego nastąpiło po odzyskaniu niepodległości.

W latach międzywojennych pojawiły się wreszcie w Radomiu próby utworzenia stałego teatru zawodowego. W 1916r. z inicjatywą taką wystąpił Jerzy Siekierzyński. W sali Ligi Kobiet wystawił m.in.: „Pigmaliona” Shawa, „Klatwę” Wyspiańskiego. Przedsięwzięcie nie powiodło się, słaby zespół aktorski nie przyciągnął publiczności.

W 1931 r. Bronisław Skąpski założył Teatr Województwa Kieleckiego z siedzibą w Radomiu (teatr rozpoczął faktycznie swoją działalność w marcu 1932 r.). Miał on dawać przedstawienia zarówno

w Radomiu, jak i Kielcach i innych miastach na terenie województwa.

Teatr ten utrzymał się tylko przez kilka miesięcy. Podobnie krótki żywot miał utworzony w listopadzie 1933 r. Teatr im. S. Żeromskiego. Jego działalność zainaugurowała premiera „Zaczarowanego koła” Rydla. Dyrekcję objęli Ryszard Łąciński i Tadeusz Olderowicz, ale już w lutym 1934 r. teatr przestał istnieć.

We wrześniu 1948 r. powołano radomską scenę Teatru im. S. Żeromskiego w Kielcach. Mieściła się ona  w Domu Kolejarza przy placu Zwycięstwa (obecnie placu Jagiellońskim).

W 1959 r., za dyrekcji Haliny Gryglaszewskiej, powołano małą scenę. Mieściła się ona w Domu Esterki przy Rynku i działała do 1961 r. Obiema radomskimi scenami kierowała Jadwiga Marso. 

W 1965 r. budynek Domu Kolejarza zamknięto i przeznaczono do kapitalnego remontu. Przedstawienia jednak odbywały się, a radomskiej scenie szefowali kolejno: Bronisław Orlicz (1963/1964), Bohdan Czechak (1964-1969), Jerzy Wasiuczyński (1969-1972).

Teatr Powszechny im. Jana Kochanowskiego w Radomiu powołano do życia 22 grudnia 1976 r. Jego siedziba mieściła się w gmachu Urzędu Wojewódzkiego przy ul. Żeromskiego 53. Na początku działał jako instytucja impresaryjna, prezentująca spektakle z innych ośrodków. W grudniu 1977 r. wystawiono pierwszą własną premierę – „Zemstę” Fredry w reżyserii Aleksandra Berlina.

Działalność teatru z własnym stałym zespołem artystycznym zainaugurowało niespełna rok później przedstawienie „Droga do Czarnolasu” Maliszewskiego (premiera 10 listopada 1978 r.). Dyrekcję teatru objął wówczas Zygmunt Wojdan.

W 2020 roku powołał do życia Scenę Fraszka, skierowaną do najmłodszej widowni, a w 2013 roku Scenę Kotłownia, na której wystawiana jest współczesna dramaturgia, spektakle autorskie i eksperymentalne.